စီးပြားတည္ႏိုင္ပါမွ

အမ်ဳိးကုိခ်စ္သည္မွာ ေကာင္းသည္။ ႏုိင္ငံကုိခ်စ္သည္မွာလည္း မြန္ျမတ္သည္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္ တက္လွမ္းေနသည္မွာလည္း လူနတ္သာဓု ေခၚစရာပင္။ သို႔ေသာ္ တိုင္းျပည္ စီးပြားတက္ေအာင္ အားလံုးလုပ္ႏုိင္ပါမွ အမ်ဳိးကို၊ ႏိုင္ငံကို တကယ္ခ်စ္ၿပီး တိုင္းျပည္ကိုလည္း အမွန္တကယ္ တည္ေဆာက္ႏုိင္ပါလိမ့္မည္။

ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရးသည္ အျပန္အလွန္ တိုက္႐ိုက္ဆက္စပ္ေနသည္။ စီးပြားေရးကို ႏုိင္ငံေရးက လႊမ္းမိုးသလို ႏုိင္ငံေရးကိုလည္း စီးပြားေရးက ျခယ္လွယ္ သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးကို ေျပာင္းလိုလွ်င္ စီးပြားေရးကို ျပင္ရသလို၊ စီးပြားေရးကို ျပင္လိုလွ်င္ ႏုိင္ငံေရး ကိုလည္း ေျပာင္းရသည္။

ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံကို အျခားႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံက ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ စစ္ေရးျဖင့္ က်ဴးေက်ာ္ သိမ္းပိုက္ေသာ ေခတ္ကုန္သြားျပီ။ ရွားရွားပါးပါး စစ္ပြဲတစ္ပြဲ ႏွစ္ပြဲခန္႔သာ ျမင္ေတြ႕ရသည္။ အျခားႏုိင္ငံ၏ စီးပြားေရးကို မိမိကျခယ္လွယ္ႏိုင္ေအာင္ စီးပြားေတာင့္တင္းလွ်င္၊ သူ၏ ေစ်းကြက္ကို အုပ္စီးထားႏုိင္လွ်င္ စစ္တိုက္ရန္ မလိုေတာ့။ မိမိအလုိကို လိုက္ရေတာ့မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏုိင္ငံကို ျမင္သာထင္သာျဖစ္ေစ၊ မသိမသာျဖစ္ေစ အျခားသူတို႔လက္ အေရာက္မခံလိုလွ်င္ စီးပြားတက္ေအာင္ လုပ္ၾကဖို႔လိုသည္။

ျဗိတိသွ်တို႔လက္သို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ က်ေရာက္ခဲ့ေသာႏွစ္သည္ ျမန္မာတို႔ စီးပြားေရးက်ေသာႏွစ္မ်ား ျဖစ္သည္။ တိုင္းျပည္အတြင္း စီးပြားခ်ဳိ႕တဲ့ေသာေၾကာင့္ လုပ္ႏုိင္ကိုင္ႏုိင္စြမ္း က်ဆင္းေနသည္။ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ ျမင့္ေသာေၾကာင့္ ခုိးသားဓားျပ ေသာင္းက်န္းသလို တိုင္းျပည္မတည္ၿငိမ္။ တိုင္းသူ ျပည္သားတို႔ အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့ ပညာဉာဏ္ ႏုံ႔နဲ႔ၾကသည္။ တပ္မေတာ္သည္ လက္နက္လူသူ မစုေဆာင္းႏုိင္။ ႏုိင္ငံတြင္း ေခတ္မီနည္းပညာမ်ား မရွိ။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု စစ္ေအးကာလ အတြင္းက ရာစုႏွစ္ဝက္ ၿပိဳင္ဆိုင္ၿပီး ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု ၿပိဳက်သြားခဲ့သည္။ ႏွစ္ႏုိင္ငံ စစ္တစ္ႀကိမ္မွ မျဖစ္လိုက္ရဘဲ ဆိုဗီယက္ ၿပိဳက်သြားခဲ့သည္မွာ ႏုိင္ငံစီးပြားေရး ခြၽတ္ၿခဳံက်သြားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဆိုဗီယက္၏ ဆိုရွယ္လစ္ စီမံကိန္းစီးပြားေရး စနစ္သည္ ႏုိင္ငံႏွင့္ ႏုိင္ငံသားမ်ားကို ေထာက္ပံ့ႏုိင္ျခင္း မရွိသျဖင့္ ႏုိင္ငံ၏ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ပါ က်ဆုံးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္သမၼတ ေရဂင္လက္ထက္တြင္ အာကာသတြင္း စစ္ပြဲအတြက္ လက္နက္တပ္ဆင္ျခင္း (ဝါ) ၾကယ္တာရာစစ္ပြဲ (Star Wars) စီမံကိန္းကို လူသိရွင္ၾကား ေၾကညာကာ လက္နက္တပ္ဆင္ျခင္းကို ေငြေၾကး ေျမာက္ျမားစြာ အကုန္အက်ခံၿပီး ျပဳလုပ္သည္။ ဆိုဗီယက္ကလည္း အားက်မခံ ထိုအစီအစဥ္ကို တန္ျပန္ရန္ အၿပိဳင္အဆိုင္ လက္နက္ တပ္ဆင္သည္။ ၿပိဳင္ရင္း ၿပိဳင္ရင္း နဂိုကတည္းက ယိုင္နဲ႔နဲ႔ ဆိုဗီယက္စီးပြားေရး ပိုဆိုးလာၿပီး ၿပိဳသြားေတာ့သည္။ ၾကယ္တာရာစစ္ပြဲသည္ ဆိုဗီယက္ ျပည္ေထာင္စု ၿပိဳက်သြားျခင္းတြင္ အေၾကာင္းရင္းတစ္ရပ္အျဖစ္ ပါဝင္သည္။

ဒီမုိကေရစီစနစ္ တည္ေဆာက္ဖို႔ ေငြေၾကးခ်မ္းသာၾကြယ္ဝရန္ မလိုေသာ္လည္း ေငြေၾကးေတာင့္တင္းသည့္ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီ တည္ေဆာက္ရ ပိုလြယ္သည္၊ သို႔မဟုတ္ ၾကာရွည္ခံသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ လူမႈသိပၸံပညာရွင္ Martin Lipset က “the more well-to-do- a nation, the greater its chances to sustain a democracy” “ႏိုင္ငံတစ္ခု ေခ်ာင္လည္ေလေလ၊ ဒီမိုကေရစီကို ထိန္းသိမ္းႏုိင္ေျခ မ်ားေလေလ” ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။ တစ္ႏွစ္ပ်မ္းမွ်ဝင္ေငြ ေဒၚလာေျခာက္ေထာင္အထက္ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီသည္ ႀက့ံခိုင္သန္မာသည္ဟု ႏုိင္ငံေရး သိပၸံပညာရွင္ Adam Przeworski ႏွင့္ Fernando Limongi တို႔ ပူးတြဲျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ က်ယ္ျပန္႔လွေသာ သုေတသနတြင္ ေတြ႔ရွိခဲ့သည္။ ဆိုလိုသည္က ေဒၚလာ ေျခာက္ေထာင္ေအာက္ ႏုိင္ငံမ်ားသည္ သိပ္မေသခ်ာလွေသး။ ေဒၚလာ ေျခာက္ေထာင္မွတ္ႏွင့္ ေဝးေလေလ၊ သတိႀကီးႀကီးထားႏုိင္မွ တန္ခါက် ေလေလ ဆိုသည့္သေဘာ။

ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီ တည္ေဆာက္ေရးသည္လည္း ႏုိင္ငံ့စီးပြားေရး အေပၚတြင္ မူတည္ေနသည္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာ့ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသည္ ႏုိင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈတို႔ကို တစ္ၿပိဳင္တည္း ျပဳလုပ္ေနေသာေၾကာင့္ စီးပြားေရးသည္ ပိုၿပီး အေရးႀကီး သည္။ ႏုိင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုက္ ေသာေၾကာင့္ လူတို႔၏ စိတ္ထဲတြင္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ား ျမင့္တက္လာသည္။ ျမင့္တက္လာေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ မ်ားကိုလည္း လမ္းေပၚတြင္၊ စာမ်က္ႏွာမ်ားေပၚတြင္၊ ခန္းမမ်ားထဲတြင္ ထုတ္ေဖာ္ႏုိင္လာသည္။ တစ္ဖက္တြင္ ထုိေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေပး၊ ျဖည့္ဆည္းေပးႏုိင္ရန္သည္ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၏ ပခုံးေပၚသို႔ က်ေရာက္လာသည္။ လုပ္ခလစာတိုးျမႇင့္ေရး၊ ၂၄ နာရီ မီးရရွိေရး တို႔သည္ ႏုိင္ငံ၏ စီးပြားေရး အေျခအေနေပၚတြင္ မူတည္သည္။ သို႔ေသာ္ မည္သည့္ စီးပြားျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး မဆို တည္ေဆာက္ေရးကာလ ရွိၿပီး ထိုအခ်ိန္ကာလေက်ာ္မွ အသီးအပြင့္ ခူးဆြတ္စားသုံးႏုိင္သည္။ ဥပမာ လြယ္လြယ္တစ္ခု ေပးရလွ်င္ ေဈးဆိုင္တည္ရန္ ေျမေနရာေရြး၊ ေျမရွင္း၊ ဆိုင္ေဆာက္၊ ပစၥည္းခင္းကာလၿပီးမွ ေဈးဝယ္မ်ား တဖြဲဖြဲလာမည္။ လာလွ်င္ ပင္ ဆိုင္ရွိပစၥည္းမ်ား လာၾကည့္ၿပီး မဝယ္ဘဲျပန္သြားသူလည္း ရွိမည္။ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္မွ အေရာင္းသြက္လာၿပီး အရင္းေက်၊ ထိုမွတစ္ဆင့္ အျမတ္ရလာသည့္ အဆင့္သုိ႔ ေရာက္သည္။ ထိုသို႔ အသီးအပြင့္ ခူးမစားႏုိင္ခင္ စိုက္ထားသည့္ အခ်ိန္ကာလအတြင္းတြင္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားကား တစ္ဆ ထက္တစ္ဆ တိုးလာမည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဖိအားမ်ားလာၿပီး ႏုိင္ငံေရး မတည္ၿငိမ္သည္အထိပင္ ျဖစ္လာႏုိင္သည္။

မည္သည့္စနစ္ပင္ သုံးသုံး ႏုိင္ငံ့စီးပြား တိုးတက္ေရးသည္ ႏိုင္ငံ တည္ၿငိမ္မႈ ရွိ၊ မရွိေပၚတြင္ မူတည္သည္။ ႏုိင္ငံမတည္ၿငိမ္လွ်င္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္း တည္ေထာင္လိုစိတ္ မည္သူမွ် ရွိမည္မဟုတ္။ မိမိရွိသည့္ အထုပ္ေလးကိုသာ ပိုက္ထားၾကမည္။ ႏွစ္ရွည္သြားမွ အရင္းေက် အျမတ္ထြက္မည့္ လုပ္ငန္းႀကီးမ်ားဆိုလွ်င္ တည္ေထာင္ရန္ ပို၍ပင္ မလြယ္ေသးသည္။ အေျခခ် ႏွစ္ရွည္လုပ္လွ်င္ မေသခ်ာေသာေၾကာင့္ အၿမီးက်က္ အၿမီးစား ေခါင္းက်က္ ေခါင္းစား တစ္နပ္စားဉာဥ္ျဖင့္ လုပ္ႏုိင္မွ ေတာ္႐ုံက်မည္။ ျပည္တြင္းမွ သူပင္ စီးပြားေရး မလုပ္လိုလွ်င္ ႏုိင္ငံျခားမွ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား ဝင္ေရာက္ရန္ လမ္းမျမင္။ ယခုမွ စမည့္သူ ကလည္း စီးပြားေရးလုပ္ရန္ တြန္႔ဆုတ္ေန၊ လုပ္လက္စ သူကလည္း တိုးခ်ဲ႕ရန္ တြန္႔ေနလွ်င္ ႏုိင္ငံ့စီးပြားမတက္ႏုိင္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား က်ဆင္းလွ်င္၊ မတုိးခ်ဲ႕ႏုိင္လွ်င္ အလုပ္အကိုင္ ေပၚထြန္းမႈ နည္းပါးၿပီး အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္း မ်ားျပားမည္။

အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္း မ်ားျခင္းသည္ ႏုိင္ငံတည္ၿငိမ္ေရးကို အေထာက္အကူ မျပဳေၾကာင္း ပညာရွင္ျဖစ္ရန္မလို လူတိုင္းသိသည္။ အလုပ္လက္မဲ့ ႏႈန္းမ်ားျခင္းႏွင့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ား မ်ားျပားျခင္းသည္ တိုက္႐ိုက္အခ်ိဳးက်သည္။ အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္း မ်ားျပားလွ်င္ ႏုိင္ငံတြင္းတြင္ စိတ္တိုေနသူမ်ား၊ မိမိႏွင့္ မဆိုင္သည္မ်ားကို စိတ္ဝင္စားသူမ်ား မ်ားျပားသည္။ အာ႐ုံစူးစိုက္ထားရမည့္ အရာကင္းမဲ့ေသာ သန္းႏွင့္ခ်ီသည့္ လူမ်ားသည္ ႏုိင္ငံအတြက္ အႏၲရာယ္ ႀကီးသည္။

စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ား ေျဖေလွ်ာ့ေနၿပီ ျဖစ္ၿပီး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားကို တစ္ရက္တည္းျဖင့္ မွတ္ပုံတင္ႏုိင္ေအာင္ လုပ္ေပးသည္ဟူေသာ သတင္းတစ္ရပ္ ၾကားလိုက္ရသည္။ ဘဏ္မ်ား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္ တက္လာသလို လုံးခနဲ အားလုံးေပးစရာမလိုဘဲ ေငြအရစ္က် သြင္းျခင္းျဖင့္ တိုက္ခန္းပိုင္၊ ကားပိုင္ႏုိင္မည့္ အစီအစဥ္မ်ား ေပၚလာသည္။ သီလဝါ အထူး စီးပြားေရးဇုန္ကို ဂ်ပန္အကူအညီျဖင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ေသခ်ာသြားၿပီ။ ျမန္မာႏုိင္ငံကို စိတ္ဝင္တစားႏွင့္ လာေရာက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံရန္ အကဲခတ္ သူမ်ား မ်ားျပားေနၿပီ။ ယင္းတို႔သည္ သတင္းေကာင္းမ်ားျဖစ္ၿပီး အမွန္ တကယ္ ဂုဏ္ယူေလာက္သည့္ အေျပာင္းအလဲမ်ား ျဖစ္ေသာ္လည္း ေသေသ ခ်ာခ်ာၾကည့္လိုက္လွ်င္ စီးပြားေရး စတက္ရန္ အရွိန္စယူဆဲသာ ရွိေနေသး သည္။ ႏုိင္ငံတြင္း ဝင္ေငြတိုးတက္ျခင္း အားရစရာ မရွိေသးသလို ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈတြင္လည္း “လာ၊ ၾကည့္၊ ျပန္” မ်ားသာ မ်ားေနသည္။

ယခုတေလာ ျမန္မာႏုိ္င္ငံတြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ မတည္ၿငိမ္မႈမ်ားသည္ ႏုိင္ငံ့စီးပြားေရး အတြက္ မည္သည့္ဘက္က ၾကည့္ၾကည့္ လုံးဝမေကာင္းေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ားျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံသားတို႔လည္း က်ီးလန္႔စာစားျဖင့္ စီးပြားေရး လုပ္ခ်င္စိတ္ ယုတ္ေလ်ာ့ေစၿပီး ဝင္လာလုဆဲဆဲ ႏုိင္ငံျခားသား တို႔ကိုလည္း ႏွစ္ခါျပန္ စဥ္းစားသြားေစသည္။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ား တစ္ဟုန္ထိုး ျမင့္တက္ၿပီး ထင္သလို ျဖစ္မလာေသးေသာေၾကာင့္ ေဒါသထြက္ေနသူမ်ားႏွင့္ စီးပြား မတက္ျခင္းတို႔ ေပါင္းမိလွ်င္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ အေပါင္းလကၡဏာ ေဆာင္ေသာရလဒ္ ျဖစ္ေပၚေစမည္မဟုတ္ပါ။

ျမန္မာ့စီးပြားေရးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး “စလုံးေရသာစ” ရေသးသည့္အတြက္ တက္ေထာင္ရန္ ေစာလြန္းေနပါေသးသည္။ ႏုိင္ငံေရးသည္ ေရွ႕ေရာက္ေန ေသာ္လည္း စီးပြားေရးကို မေထာက္ကူဘဲ တြန္းခ်မည့္ ေရွ႕ေရာက္ျခင္းမ်ဳိး ျဖစ္ပါက စီးပြားေရး ေနာက္ျပန္ လန္က်လွ်င္ ႏုိင္ငံေရးပါ ပါသြားပါလိမ့္မည္။ “အူမေတာင့္မွ သီလေစာင့္ႏုိင္သည္” “A hungry man is an angry man” (ဗိုက္ဆာလွ်င္ စိတ္တိုတတ္သည္) တို႔သည္ လူတို႔၏ စ႐ိုက္ကိုၾကည့္ၿပီး လက္ဆင့္ကမ္းခဲ့ေသာ စကားပုံမ်ား ျဖစ္သည္။
(ေဇယ်သူ)
The Voice Weekly