“သူတုိ႔ေနထိုင္မေကာင္းတဲ့အခါတုိင္း ငါ့ဆီကမ်ား ပိုးေတြကူးသြားသလားဆိုၿပီး အရမ္းကိုထိတ္လန္႔မိတယ္။ အရာရာတုိင္း အရမ္းကို ဂ႐ုစိုက္ထားၿပီး ကာကြယ္ေဆးထုိးထားတာေတာင္ အခုထိ သူတုိ႔တစ္ခုခုျဖစ္တုိင္း အသည္းေရာင္အသား၀ါစစ္တာပါ တြဲလုပ္တယ္” ဟု ေဒၚမီမီက ေျပာသည္။
မည္သို႔ေသာနည္းလမ္းျဖင့္ အသည္းေရာင္အသား၀ါ ဘီပိုးကူးစက္ခံရမွန္း ေဒၚမီမီမသိေသာ္လည္း ေရာဂါပိုးရွိေၾကာင္း သိရွိသည့္ လြန္ခဲ့သည့္ ေလးႏွစ္ခန္႔မွစ၍ ေဆး၀ါးကုသမႈ မွန္မွန္ျပဳလုပ္ခဲ့ကာ ယခုအခ်ိန္ထိ ေဆးစစ္သည့္ အေျဖမ်ားေၾကာင့္ ေဒၚမီမီတြင္ အသည္းထိခိုက္မႈေတာ့ မရွိေသးေခ်။
ေဆးသုေတသနဦးစီးဌာနမွ ျပဳလုပ္ထားသည့္ စစ္တမ္းမ်ားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ လူ ၁၀ ဦးတြင္ တစ္ဦး အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီပိုးကူး စက္ခံေနရေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကသျဖင့္ ခန္႔မွန္းေျခအားျဖင့္ ျပည္တြင္းတြင္ ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံထားရသူ ေျခာက္သန္းခန္႔ရွိေနသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ လူထုအား ေသဆံုးေစသည့္ေရာဂါမ်ားအနက္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါသည္ နံပါတ္ရွစ္ေနရာတြင္ ရွိေနေၾကာင္း GBD 2010 တြင္ ေဖာ္ျပထားၿပီး အျခားႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္မတူ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အသည္းေရာင္ဘီပိုးေၾကာင့္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ အမ်ားဆံုးျဖစ္ပြားသည့္ ႏိုင္ငံလည္းျဖစ္သည္။
ျပည္တြင္းရွိ အသည္းအထူးကုဆရာ၀န္မ်ားထံသို႔ ေရာက္ရွိလာသည့္ လူနာအားလံုး၏ ၇၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္သည္ အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီပိုးေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ရရွိလာသည့္ ေရာဂါမ်ားျဖင့္ ေရာက္ရွိလာသည့္ လူနာမ်ားျဖစ္ေနေၾကာင္း အသည္းအထူးကုသမားေတာ္ႀကီးမ်ားက ေျပာသည္။
ခုခံအားက်ဆင္းသည့္ေရာဂါ (အိတ္ခ်္အုိင္ဗီဗိုင္းရပ္စ္)ကူးစက္ခံရမႈကို အထူးတလည္ေၾကာက္ရြံ႕ေနသည့္အခ်ိန္တြင္ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီႏွင့္ ကူးစက္ပံုတူညီသည့္ အသည္းေရာင္ အသား၀ါဘီပိုးသည္ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီထက္ အဆငါးဆယ္ပိုမိုကူးစက္ႏုိင္ေျခရွိေၾကာင္း ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO) က ေဖာ္ျပထားသည္။
ေရာဂါပိုးသည္ ေသြးႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္မွထြက္ရွိသည့္ အရည္မ်ားထဲတြင္ ပမာဏမ်ားစြာပါ၀င္ေနၿပီး အနည္းငယ္ထိရွမိ႐ံုျဖင့္ ေရာဂါပိုးကူးစက္ႏုိင္သည္။ ေရာဂါပိုးသည္ ပမာဏနည္းနည္းျဖင့္ တံေတြး၊ ႏို႕ရည္၊ ေခၽြးစသည္တို႔တြင္လည္း ပါ၀င္ေနၿပီး အျခားဗိုင္းရပ္စ္ပိုးမ်ားႏွင့္မတူ ခႏၶာကိုယ္ျပင္ပတြင္လည္း တစ္လခန္႔ အသက္ရွင္ႏုိင္သည္။
အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီေၾကာင့္ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းေရာက္လာသည့္ လူနာမ်ားတြင္ ကေလးငယ္မွစတင္ၿပီး သက္ႀကီးရြယ္အိုအထိ အရြယ္စံုပါ၀င္ကာ ထိုေရာဂါသည္ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသရန္ မလြယ္ကူသည့္ နာတာရွည္ေရာဂါမ်ဳိးျဖစ္သည္။
ေရာဂါပိုးသည္ ေသြးအတြင္း၌ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနၿပီး အျခားသူတစ္ဦးထံသို႔ ေသြး၊ ခႏၶာကိုယ္မွထြက္ရွိသည့္ အရည္ႏွင့္ေရာဂါရွိေသာ မိခင္မွ ကေလးသို႔ မီးဖြားခ်ိန္မ်ားတြင္ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔သည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေသြးမၾကာခဏသြင္းသူမ်ား၊ ေက်ာက္ကပ္ေဆးေနရသူမ်ား၊ မူးယစ္ေဆး၀ါးအေၾကာထဲသြင္းသူမ်ား၊ လိင္အေပ်ာ္အပါးမ်ားသူမ်ား၊ ခႏၶာကိုယ္တြင္ အေပါက္ေဖာက္သူမ်ား ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးသူမ်ားတြင္ ေရာဂါကူးစက္ႏုိင္ေျခမ်ားျပားသည္။
“ဒီႏိုင္ငံထဲမွာ ကူးတာကေတာ့ ေရာဂါပိုးရွိတဲ့မိခင္ကေန ကေလးကို ကူးတာမ်ားတယ္” ဟု အသည္းအထူးကုသမားေတာ္ ေဒါက္တာသံစစ္က ေျပာသည္။
ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံထားရသူမ်ားမွာ ေဆး၀ါးကုသမႈမ်ားျဖင့္ ပံုမွန္ရွင္သန္ႏုိင္ေသာ္လည္း အျခားေသာ ႏုိင္ငံမ်ားမွ ႏုိင္ငံတြင္းလာေရာက္ အလုပ္လုပ္မည့္သူမ်ား၊ ပညာသင္မည့္သူမ်ားအား အသည္းေရာင္အသား၀ါပိုးမရွိမွသာ ျပည္တြင္း၀င္ေရာက္ခြင့္ျပဳထားသည္။
“အခုဆုိရင္ ႏိုင္ငံတကာမွာ အခြင့္အေရးေတြရွိလာေပမယ့္ ဘီပိုးရွိလို႔ အလုပ္မရၾကတာေတြ၊ ပိုးရွိေနလို႔ ေက်ာင္းသြားမတတ္ႏိုင္တာေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိလာတယ္” ဟု ေဒါက္တာသံစစ္က ေျပာသည္။
“အိမ္ေထာင္ျပဳသည့္ အသက္အရြယ္ေတြကို အိမ္ေထာက္ဖက္ကို ေျပာသင့္သလားဆိုၿပီး တိုင္ပင္ၾကတာေတြလည္းရွိတယ္။ အခ်ဳိ႕ဆုိလည္း အိမ္ေထာင္ျပဳၿပီးမွသိသြားလို႔ ျပႆနာေတြ တက္ၾကတာေတြလည္းရွိတယ္” ဟု ေဒါက္တာသံစစ္က ေန႔စဥ္ႀကံဳေတြ႕ေနရသည့္ ျပႆနာကိုေျပာသည္။
ဘီပိုးသည္ မသန္႔ရွင္းေသာ ေသာက္ေရ၊ မသန္႔ရွင္းသည့္ အစားအေသာက္တို႔မွ ကူးစက္တတ္သည့္ ေရာဂါမဟုတ္ေသာ္လည္း ဘီပိုးရွိသူမ်ားတြင္ မသန္႔ရွင္းသည့္ အစားအေသာက္ေၾကာင့္ အသည္းေရာင္အသား၀ါ A, E ကဲ့သုိ႔ေသာ ပိုးမ်ားထပ္၀င္လွ်င္ ေရာဂါမ်ားရရွိၿပီး ေရာဂါအခံရွိသည့္သူမ်ားတြင္ ေရာဂါပိုးဆုိးသြားႏိုင္ေၾကာင္းလည္း သတိျပဳသင့္သည္။
ဘီပိုးကူးစက္ခံရၿပီးေနာက္ အသား၀ါျခင္း၊ မ်က္လံုး၀ါျခင္း၊ ႏံုးျခင္း၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ ဗိုက္နာျခင္း၊ အစားအေသာက္ပ်က္ျခင္း၊ ပ်ဳိ႕အန္ခ်င္ျခင္း၊ အဆစ္နာျခင္း လကၡဏာမ်ားျပသေလ့ရွိေသာ္လည္း ေရာဂါကူးစက္ခံရသူ သံုးပံုတစ္ပံုႏွင့္ ကေလးသူငယ္မ်ားတြင္ ထိုကဲ့သို႔ ေရာဂါလကၡဏာ မျပသဘဲ နာတာရွည္အသည္းေရာဂါ၊ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ၊ အသည္းကင္ဆာမ်ားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားၾကသည္။
ကမၻာေပၚတြင္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ လူတစ္သန္းခန္႔ အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီပိုး၏ ေနာက္ဆက္တြဲအသည္းေရာဂါမ်ားျဖင့္ ေသဆံုးေနၾကၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္လည္း ေသဆံုးမႈ စာရင္းအတိအက်မရွိေသာ္လည္း World life expectancy ၏ တြက္ခ်က္မႈအရ ျမန္မာသည္ ကမၻာေပၚတြင္ အသည္းေရာဂါျဖင့္ ေသဆံုးႏႈန္း နံပါတ္ ၂၀ ေနရာတြင္ ရွိေနသည္။
အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီပုိးကို ကာကြယ္ရန္ နည္းလမ္းအမ်ဳိးမ်ဳိးအနက္ ကာကြယ္ေဆးထုိးျခင္းသည္ အထိေရာက္ဆံုးကာကြယ္ႏုိင္မႈပင္ ျဖစ္သည္။ ကာကြယ္ေဆးတစ္လံုး က်ပ္ ၂၀၀၀ မွ ၄၀၀၀ ၀န္းက်င္ျဖင့္ သံုးႀကိမ္ထိုး၍ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
ဘီပိုးကူးစက္မႈေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ရန္ ပုဂၢလိကအဖြဲ႕အစည္းအခ်ဳိ႕မွ ရည္မွန္းထားသည့္ လူအနည္းငယ္အား ကာကြယ္ေဆးထုိးျခင္းလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ေက်ာ္မွ စတင္၍ ကေလးငယ္မ်ား ကာကြယ္ေဆးထုိးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီပိုးကာကြယ္ ေဆးကိုပါ ထည့္သြင္းထုိးႏံွမႈမ်ား ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
ၿပီးခဲ့သည့္လပိုင္းက ေဆး၀ါးထုတ္လုပ္သည့္စက္႐ံုမွ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး အၿငိမ္းစားမ်ား၊ အသည္းအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးမ်ား၊ ဆရာ၀န္အသင္းမွ ဆရာ၀န္မ်ားစသည္ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ အသည္းေဖာင္ေဒးရွင္းတစ္ခုဖြဲ႕စည္း၍ တရား၀င္
မွတ္ပံုတင္ရရွိရန္ ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီပိုး ကာကြယ္မႈမ်ားအတြက္ ပထမဆံုးေသာ ေဖာင္ေဒးရွင္းတစ္ခုလည္း ျဖစ္လာမည္ျဖစ္သည္။
မွတ္ပံုတင္ၿပီးပါက ကမၻာ့အသည္းေရာင္ မဟာမိတ္အဖြဲ႕ (World Hepatitis Alliance) ကဲ့သို႔ အဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ဆက္စပ္ၿပီး ျပည္တြင္းတြင္ ေရာဂါကူးစက္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ ရည္ရြယ္ထားေၾကာင္း အဆိုပါအဖြဲ႕၏ အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးက ေျပာသည္။
“အခု ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္းဆုိတာကလည္း လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္က စာရင္းေတြ။ အခု ဘယ္ေလာက္အထိ ကူးစက္ေနလဲဆိုတဲ့ စာရင္းမရွိဘူး။ ျဖစ္ပြားႏႈန္းကိုသိမွ တားဆီးႏိုင္မယ္။ ရည္မွန္းခ်က္တစ္ခုထားၿပီး ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္မယ္။ ၿပီးေတာ့ တစ္ဦးခ်င္းကာကြယ္လို႔ရတယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္း ပညာေပးေတြလုပ္ႏုိင္ဖို႔ ႏုိင္ငံတကာအသည္းေဖာင္ေဒးရွင္းေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ဖို႔လုပ္မွာပါ” ဟု ထို အဖြဲ႕တြင္ပါ၀င္သည့္ အသည္းအထူးကုဆရာ၀န္တစ္ဦးက ေျပာသည္။
ေရာဂါျဖစ္ပြားလာလွ်င္ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏုိင္ရန္ခဲယဥ္းၿပီး ႏွစ္ရွည္လမ်ား ေဆးေသာက္ကာ အၿမဲမျပတ္ေဆးထိေရာက္မႈရွိ၊ မရွိႏွင့္ ပိုးေကာင္ေရစစ္ေဆးရျခင္းလုပ္ငန္းမ်ားသည္ ေငြေၾကးကုန္က်မႈလည္း မ်ားျပားသည္။
“ေဆးေတြ၊ အသည္းအားေဆးေတြနဲ႔ တစ္လတစ္လကို အနည္းဆံုး ေသာင္းဂဏန္းကေန သိန္းဂဏန္းေလာက္ကုန္တယ္”ဟု ေဒၚမီမီက ေျပာသည္။
ကူးစက္ႏိုင္သည့္ ေရာဂါျဖစ္သည့္အတြက္ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ ခြဲျခားဆက္ဆံခံရမႈလည္း ခံစားၾကရၿပီး တကယ္တမ္းဘီပိုးသည္ ကာကြယ္ႏုိင္သည့္ ေရာဂါတစ္ခုျဖစ္သည္။ ေရာဂါပိုးရွိသူမ်ားမွာ ေသြးစေသြးနစြန္းႏုိင္သည့္ ပစၥည္းမ်ားအား သီးသန္႔အသံုးျပဳျခင္းမ်ား၊ ေရာဂါရွိသူႏွင့္ အိမ္ေထာင္ျပဳရန္ စီစဥ္ထားသူမ်ားမွာလည္း အခ်ိန္ယူၿပီး ကာကြယ္ေဆးသံုးႀကိမ္ထိုးၿပီး သီးသန္႔အသံုးအေဆာင္ေလးမ်ားျဖင့္ အျခားသူမ်ားသို႔ ေရာဂါပိုးမကူးစက္ေစရန္ ကာကြယ္ႏိုင္ၾကသည္။
အျပည့္အ၀ကာကြယ္ေပးႏိုင္သည့္ ကာကြယ္ေဆးထုိးလုပ္ငန္းမ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ၿပီး လူအမ်ားကို ကာကြယ္ေဆးထုိးႏွံေပးျခင္းသည္ အသည္းေရာင္ အသား၀ါဘီပိုးကူးစက္မႈေလွ်ာ့ခ်ရာတြင္ အထိေရာက္ဆံုးနည္းလမ္းတစ္ခုျဖစ္သည္။
“ကုသႏုိင္တဲ့ေဆးက ေရာဂါေပ်ာက္ဖို႔မလြယ္ဘူး။ ပိုးေကာင္ေရ မမ်ားလာေအာင္သာ ထိန္းသိမ္းႏုိင္မယ္။ တစ္သက္လံုးေဆးေသာက္ ေနရမယ္။ တစ္လကို ေလး၊ငါးေသာင္းေလာက္က်ေတာ့ အမ်ားစုက မကုသႏိုင္ဘူး” ဟု ေဒါက္တာသံစစ္က ေျပာသည္။
လက္ရွိလုပ္ႏုိင္သည့္ ပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ေရဒီယို၊ က်န္းမာေရးစာေစာင္မ်ား၊ ႐ုပ္သံမီဒီယာမ်ားတြင္ အသည္းေရာင္အသား၀ါႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဆာင္းပါးအမ်ဳိးမ်ဳိး ေရးသားကာ အမ်ားျပည္သူဖတ္႐ႈၿပီး သတိျပဳမိေစရန္သာ ေဆာင္ရြက္ေန၍ ထိေရာက္မႈလည္းရွိေနေၾကာင္း သိရသည္။
ထို႔အတြက္ သက္ဆုိင္ရာ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအေနျဖင့္ ျပည္တြင္းရွိ အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီပိုး ေဆး၀ါးထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လံုေလာက္သည့္ ေဆး၀ါးထုတ္လုပ္ၿပီး ေရာဂါကူးစက္ႏုိင္သည့္ အခြင့္အေရးရွိသူမ်ား ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္းကို တြန္းတြန္းတိုက္တိုက္ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္သာ ေရာဂါကူးစက္မႈက်ဆင္းႏိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း အႀကံေပးေျပာၾကားၾကသည္။
“ထိေရာက္တဲ့ ကာကြယ္မႈလည္းမရွိဘူး။ ျဖစ္လာရင္လည္း တစ္သက္လံုး မကုသႏိုင္ဘူးဆုိရင္ေတာ့ ပိုးေတြ ဆက္ကူးဖုိ႔ပဲရွိေတာ့တာေပါ့။ ကိန္းဂဏန္းအတိအက်မရွိေပမယ့္ ဒါေတြၾကည့္ၿပီး ကူးစက္ဖို႔ ပိုမ်ားလာႏိုင္တယ္ဆိုတာကေတာ့ ေသခ်ာတယ္” ဟု ေဒါက္တာသံစစ္က ေျပာသည္။
၀တ္ရည္ေအာင္
7Day News Journal
