စင္ကာပူ အေျခစုိက္ ေရာင္ျခည္ဦး ကုမၸဏီသည္ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္က အာဏာသိမ္း ႏုိင္ငံေတာ္ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႔ (န၀တ) လက္ထက္ ျပည္ပရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈမ်ားကို ဖိတ္ေခၚစဥ္က မႏၲေလးဘီယာကုိ ၅ ႏွစ္စာခ်ဳပ္ျဖင့္ ဖက္စပ္ထုတ္လုပ္ခြင့္ ရရွိခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
သုိ႔ေသာ္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ စက္မႈ၀န္ႀကီး ဦးေအာင္ေသာင္း လက္ထက္တြင္ ေငြေၾကးႏွင့္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈပုိင္း၌ အျပန္အလွန္ စြပ္စြဲမႈမ်ားရွိခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ စက္႐ုံကုိ စစ္တပ္ႏွင့္ ၀င္ေရာက္သိမ္းပုိက္ကာ ေငြေၾကးမ်ား ထုတ္ယူခြင့္ကုိပါ ပိတ္ပင္ခံရသည့္အတြက္ ေဒၚ၀င္း၀င္းႏုလည္း ျပည္ပသုိ႔ ထြက္ခြာခဲ့ရသည္။
ထုိအျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ႏုိင္ငံတကာ တရား႐ုံး (International Court of Justice) တြင္ စစ္အစုိးရႏွင့္ ေဒၚ၀င္း၀င္းႏု တုိ႔အၾကား အျပန္အလွန္ တရားစြဲဆုိမႈမ်ား ၂ ႏွစ္ခန္႔ ျဖစ္ခဲ့ၾကသည့္အျပင္
ျပည္တြင္းတရား႐ုံး၌ပါ တရားစြဲဆုိမႈမ်ား ရွိခဲ့သည္။
ေဒၚ၀င္း၀င္းႏု က “စစ္အစုိးရလက္ထက္မွာ ေတာင္းမယ္ဆုိရင္ ရခ်င္မွရမယ္။ ဒီအမႈက ICJ မွာလည္း ရင္ဆုိင္ခဲ့တာဆုိေတာ့ သက္ေသအေထာက္အထား ခုိင္ၿပီးသား။ က်မဘက္က အလြဲသုံးစားလုပ္ခဲ့တာ မရွိသလုိ ဦးေအာင္ေသာင္းနဲ႔လည္း ပုဂၢိဳလ္ေရး မေျပလည္မႈ မရွိပါဘူး” ဟု ဧရာဝတီသို႔ ေျပာသည္။
ယခုအခါ ႏုိင္ငံေရး အေနအထား ေျပာင္းလဲေနၿပီ ျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမ်ားကုိ တေက်ာ့ျပန္ ျပန္လည္ ဖိတ္ေခၚေနရာ မႏၲေလးဘီယာႏွင့္ ပတ္သက္၍ မိမိ ဆုံးရႈံးနစ္နာမႈမ်ားကုိ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အပါအ၀င္ သက္ဆုိင္သူမ်ားထံ ေတာင္းခံသြားမည္ဟု ဆုံးျဖတ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု
ေဒၚဝင္းဝင္းႏုက ဆုိသည္။
ေရာင္ျခည္ဦး ကုမၸဏီအေနျဖင့္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၇ သန္းခန္႔ ဆုံး႐ႈံးနစ္နာခဲ့ရေၾကာင္း၊ ယခုအခ်ိန္အထိ အစုိးရအဖြဲ႔မ်ားထံသုိ႔ လုပ္ငန္း တရား၀င္ လႊဲေျပာင္းေပးျခင္း မရွိေသးေၾကာင္း ေဒၚ၀င္း၀င္းႏုက ဆက္ေျပာသည္။
ေရာင္ျခည္ဦး ကုမၸဏီသည္ မႏၲေလးဘီယာကုိ စတင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံစဥ္က ဆြီဒင္ႏိုင္ငံသား ကြ်မ္းက်င္ပညာရွင္ ႏွစ္ဦးျဖင့္ ေငြေၾကးႏွင့္ တျခားေသာ ကုန္ၾကမ္းမ်ားကို စိုက္ထုတ္ကာ လည္ပတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။
ထုိစဥ္က ဟန္နီကန္ (Heineken)၊ ကားလ္စဘာ့ဂ္ (Carlsberg)၊ ဆင္းဂါး (Singha) ႏွင့္ ေဖာ္စတာ (Foster) စသည့္ နာမည္ေက်ာ္ အမွတ္တံဆိပ္မ်ား အပါအ၀င္ ေမွာင္ခုိေစ်းကြက္မွ တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္လာသည့္ တ႐ုတ္ဘီယာမ်ားႏွင့္ပါ မႏၲေလးဘီယာသည္ ဘီယာေစ်းကြက္တြင္ ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့သည္။
ေဒၚ၀င္း၀င္းႏုသည္ ထိုစဥ္က န၀တ အစုိးရအဖြဲ႔၀င္မ်ားျဖစ္သည့္ အတြင္းေရးမႉး (၁) တာ၀န္ယူခဲ့ေသာ ေထာက္လွမ္းေရး အႀကီးအကဲ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ခင္ညြန္႔၊ အမွတ္(၁) စက္မႈ၀န္ႀကီးဌာန ၀န္ႀကီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ စိန္ေအာင္၊ လယ္ယာစုိက္ပ်ိဳးေရး ၀န္ႀကီးဌာန ၀န္ႀကီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ျမင့္ေအာင္၊ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေမာင္ေမာင္ခင္၊ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးေဟာင္း ဦး၀င္းေအာင္ စသည့္သူမ်ားႏွင့္ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ ရင္းႏွီးခဲ့သူ ျဖစ္သည္။
ထုိစဥ္က အျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အမွတ္ (၁) စက္မႈ၀န္ႀကီးဌာနကုိ ကုိင္တြယ္ခဲ့သည့္ ၀န္ႀကီးေဟာင္း ဦးေအာင္ေသာင္းကုိ ဧရာဝတီက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခဲ့ရာ ေရာင္ျခည္ဦး ကုမၸဏီသည္ စာခ်ဳပ္အရ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၆ သန္း အရစ္က် ထည့္၀င္မည္ဟု သေဘာတူညီခဲ့ေသာ္လည္း သက္တမ္းကုန္ဆုံးခါနီးအထိ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁ သန္းခန္႔သာ ထည့္၀င္ထားသည္ကုိ ေတြ႔ရွိရေၾကာင္း၊ ထုိ႔အျပင္ ေရာင္း၀ယ္မႈ၌ စက္႐ုံ ဒါ႐ုိက္တာအဖြဲ႔ႏွင့္လည္း ညိွႏႈိင္းေဆာင္ရြက္မႈ မရွိေၾကာင္း၊ ထုိ႔အတြက္ စာခ်ဳပ္သက္တမ္းကုိ ဆက္လက္ မတုိးျမွင့္ေတာ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေျဖၾကားသည္။
“က်ေနာ္တုိ႔ကုိ ေလးေလးစားစား ဆက္ဆံရမယ္လုိ႔ ယူဆဟန္လည္း မတူဘူး၊ ဘယ္လူႀကီး ပုိင္တယ္၊ ကက္ဘိနက္ တ၀က္ပုိင္တယ္၊
ေထာက္လွမ္းေရးကုိ ပုိင္တယ္၊ ဘာရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ေျပာတယ္ေတာ့ မသိဘူး၊ ၿခိမ္းေျခာက္တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္လည္း ျဖစ္ႏုိင္တယ္” ဟု ထိုစဥ္က ဆက္ဆံေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဦးေအာင္ေသာင္းက ဆုိသည္။
ေဒၚ၀င္း၀င္းႏုဘက္မွ ICJ ၌ အမႈဖြင့္ တုိင္ၾကားသကဲ့သုိ႔ မိမိတုိ႔ကလည္း
ေဒၚ၀င္း၀င္းႏုအား ျပည္ပမီဒီယာမ်ားသို႔ မမွန္မကန္ ေျပာဆုိမႈေၾကာင့္
ျပည္တြင္းတရား႐ုံးတြင္ တရားစြဲဆုိခဲ့ရာ လာေရာက္ရင္ဆုိင္ျခင္း မရွိသည့္အတြက္ တရားခံေျပးဟု သတ္မွတ္ခဲ့ေၾကာင္း ဦးေအာင္ေသာင္းက
ေျပာသည္။
စစ္အစုိးရလက္ထက္က ေဒၚ၀င္း၀င္းႏုအေပၚ တရားစြဲဆုိမႈကုိ ဥပေဒ႐ႈေထာင့္မွ ၾကည့္လွ်င္ တရားမွ်တ ပါေၾကာင္း၊ ေဒၚ၀င္း၀င္းႏုကသာ
ႏုိင္ငံေတာ္ကုိသာ ေပးရန္ရွိသည္ဟု ယူဆေၾကာင္း ၎က ဆက္လက္ေျပာသည္။
ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရး ေလ့လာသူမ်ားက ထုိစဥ္က စစ္အစုိးရအေနျဖင့္ စီးပြားေရး ပဋိပကၡမ်ားကုိ တရားဥပေဒအရ ေျဖရွင္းျခင္း မျပဳဘဲ မႏၲေလး ဘီယာစက္႐ုံအား ၀င္ေရာက္ သိမ္းပုိက္လုိက္သည့္အတြက္
ျမန္မာ့ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ က႑တြင္ အမည္းစက္တခု ျဖစ္ခဲ့ၿပီး
ျပည္ပရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူမ်ား အေနျဖင့္လည္း လက္တြန္႔ခဲ့ရသည္ဟု သုံးသပ္ၾကသည္။
၁၈၅၉ ခုႏွစ္တြင္ ကေနာင္မင္းသားႀကီး တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ အေျမာက္စက္႐ံုကို ၁၈၈၆ တြင္ ၿဗိတိသွ်တို႔က ဘီယာစက္႐ံုအျဖစ္
ေျပာင္းလဲၿပီး ဘီယာ ထုတ္လုပ္ခဲ့သည္။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္အတြင္း ဂ်ပန္ေခတ္တြင္လည္း ဂ်ပန္တို႔က ဘီယာကို ဆက္လက္ ထုတ္လုပ္ခဲ့သည္။ ယင္းေနာက္ ေခတ္အဆက္ဆက္တြင္ ဘီယာထုတ္လုပ္မႈ လည္ပတ္ခဲ့ၿပီး သက္တမ္း ၁၂၇ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္ေသာ မႏၲေလး ဘီယာသည္ ေရွးက်သည့္ အမွတ္တံဆိပ္တခု ျဖစ္ခဲ့သည္။
ယခုအခါ မႏၲေလးဘီယာကုိ တပ္မေတာ္၏ ျမန္မာစီးပြားေရး ဦးပုိင္လီမိတက္က လႊဲေျပာင္းလုပ္ကုိင္ေနၿပီး ျမန္မာျပည္ ေစ်းကြက္တြင္ ဟန္နီကန္၊ ကားလ္စဘာ့ဂ္၊ ဆင္းဂါး၊ ဘီယာခ်န္း စသည့္ ဘီယာမ်ားႏွင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္လ်က္ရွိသည္။
Irrawaddy
